آموزش
مربع شکل مناسبی برای فضای میانی یک طرح با سازماندهی مرکزی است که از تعدادی فضاها و عملکردهای ثانویه در اطراف محدوده اش برخوردار است.مربع و سایر شکلهای هندسی اصلی به دلیل تناسبات برابر،تعداداضلاع نسبتاکم و تقارن ذاتی خود برای تعریف فضای مرکزی مناسب اند.مربع همچنین در یک سازماندهی نامتقارن می تواند گره باشد.به دلیل بی جهت بودن مربع،اگرمکان،مقیاس و مصالح آن به درستی طراحی شود،جلب توجه می کند.ذکر این نکته ضروری است که مربع به طورخودبه خود گره نیست.مربعی که قرار است نقطه تاکیدباشد،بایددرموقعیت راهبردی قرارگیرد واز بسترش متمایز گردد.به علاوه،موادومصالح متفاوت و خاصی مانندآب،توده های گلکاری یا کف سازی خاص باید مربع راتعریف کند.کارکردمربع برای گره همچنین می تواندفرم زمینی باشد که قرار است محل استقرار عناصر سه بعدی مانند مجسمه،سامانه آبی یا گیاه زینتی باشد.
معانی نمادین:
مربع واجد برخی معانی نمادین است که متواند در معماری منظروطراحی سایت استفاده شود.این ویژگی های نمادین بدین قرارند:
زمین:
مربع نماد زمین و دایره نماد آسمان است.این دو فرم بارها بایکدیگرترسیم شده و باترسیم مربع در داخل دایره،جایگاه زمین در کیهان نشان داده شده است.تصویری که در فرهنگ بصری تبتی بودایی رایج است.این نمادپردازی در سکه های چینی هم وجوددارد؛به نحوی که مربعی در وسط یک سکه دایره ای شکل قرار گرفته است.همین طورمربع برای نماد زمین در ایران باستان و بین النهرین استفاده می شده است.استفاده از الگوی مربع و دایره در کف سازی باغ نشانه روابط سنتی اشکال است وطرح با بهره گیری ازاین الگونشان میدهد اشکال علاوه برکاربردبرای طراحی فضای نشستن در باغ معانی نمادین دارند.
ثبات و درستی:
مفاهیم ثبات و درستی با مربع مترادف اند.بیشتر از این ارتباط مبتنی بر اضلاع راست و مسطح مربع است که در زاویه ۹۰ درجه به هم متصل می شوند.اضلاع مسطح وقتی که نسبت به هم رابطه وجه به وجه یا قائمه دارند،باعث ایجاد روابط بصری و ساختاری قوی و محکم بین مربع و سایر اشکال مسطح می شوند.روابط غیر ۹۰درجه به لحاظ بصری ضعیف متزلزل است.برای ترکیب فرم ها یا اشیای هم جوار(تحت قالب مربع)بایداتصالات آنها ۹۰ درجه باشد.در ترسیم و نقشه کشی نیزT_square یعنی خط کش تی،ابزارترسیم خطوط و اشکالی تحت زاویه قائمه روی کاغذ است.
روابط بصری مربع و سایر فرم ها می تواندکاربردهای زیادی داشته باشد.عبارتto square away جوردرآوردن،به معنای تصحیح کردن و درست کردن است.همین طورعبارت هایsquare deal به معنای توافق عادلانه،fair and square به معنای منصفانه و صحیح و square meal به معنای وعده غذایی چهارگانه،همگی با برخورداری از واژهsquare یعنی مربع،برامری صحیح و مناسب دلالت دارد.
آشنا و سنتی:
مربع یکی از شایع ترین فرمها در محیط مصنوع است و در الگوهای خیابانی،ساختمان ها،مصالح ساختمانی،اشیای معمولی و… دیده می شود.در واقع، مربع به حدی شایع است که می تواند شکلی روزمره و خسته کننده قلمداد شود.در نتیجه،بسیاری از طراحان با صرف زمان و انرژی زیاد در پی یافتن راه های خلاقانه تر و شکست قالبها هستند.مربع با برخی مفاهیم منفی اجتماعی نیز مرتبط است.در زبان انگلیسی فردی کهsquare یعنی مربع نامیده می شود،معمولا متعصب،غیر ماهر،محافظه کار و سنتی است.معمولا مربع برچسب مطلوبی نیست،به ویژه در میان جوانان یا افرادی که خودشان را هنرمند می دانند.
هماهنگ سازی عناصر:
هماهنگی عناصر گیاهی،مصالح کف سازی،دیوارها،پله ها و سایرعناصردر یک فضای مربعی شکل باید هندسه راست گوشه ذاتی مربع را تقویت کند.برای نیل به این هدف،درختان ودرختچه ها باید در قالب سه فرم اصلی سازماندهی شوند:ردیفها،توده های راست گوشه ودرختان تک کاشت.ردیفها یا خطوط گیاهان معمولا برای تعریف دیوارها به کار می روند و باید به موازات اضلاع مربع،در طول محورها،درطول قطرها یا هم تراز با شبکه داخلی مربع مکان یابی شود.توده های گیاهای باید در قالب شکلهای راست گوشه و به صورت ردیفی کاشته شوند.درختان تک کاشت بهترین گزینه هابرای تعریف نقاط تاکید هستند که بایدمکان یابی راهبردی شوندتا چشمگیر باشند.توده گیاهان علفی نیز باید در قالب شکلهای راست گوشه کاشته شود،هرچند تک بوته ها را می توان به شکل بی قاعده و آزادی درداخل این توده سازماندهی کرد.با این حال،مواردی وجود دارد که بهتر است با وجود طراحی کاشت در قالب فضای مربعی،گیاهان را به صورت غیر هندسی سازماندهی کنید.یکی از این موارد زمانی است که طراح می خواهد سایرفرمها و اشکال هندسی موجوددر فضای مربعی راتقویت و تاکید کند.همچنین در باغهای غیر رسمی و سایت های حومه شهرگیاهان را می توان به شکل بی قاعده و آزادانه تری طراحی کردتاخشکی هندسه مربع را خنثی کنند.پیشنهاد اجرایی برای این رویکرد این است که گیاهان و به ویژه درختچه ها،گل و گیاهان یک ساله و چند ساله را به شکل توده ای و گروهی کاشت تا با وجود تبعیت نکردن از هندسه مربع،حسی ازنظم را در محیط به وجود آورند.
الگوهای سنگ فرش نیز باید با چیدمان راست گوشه نسبت به مربع،ساختارکلی مربع را تقویت کنند.اگر چه در برخی موارد برای ایجادتاکید یا برجستگی بصری می توان الگوهای کف سازی رابا هندسه غالب مربع هم تراز نکرد.
شکل:
مهمترین وسیله دست طراح برای طراحی و باغبان جهت احداث و نگاهداری شکل است.بحث شکل فراتر از ابعاد است و به طریقی مستقیم و غیر مستقیم کلیه مشخصات دیگر عناصر تشکیل دهنده باغ اعم از بافت و رنگ را در بر می گیرد.طول و عرض و ارتفاع به طور مستقیم عوامل تشکیل دهنده شکل هستند و بافت و رنگ به طور غیر مستقیم و عامل سومی که وارد عرصه می گردد اثرات متقابل رنگ و بافت و شکل هستند بطوریکه بیننده افرای کروی با برگ سبز با افرای کروی با برگهای ظریف و مسی رنگ را با شکلهای متفاوتی می بینید.گیاهان پاکوتاه اگر پشت گیاهان پابلند کاشته شوند بدیهی است که از دید بیننده پنهان می شوند.طراح بعضی مواقع مجبور است گیاه یا گیاهانی جدا از هم و نه بصورت توده ای کاشت نماید و آن زمانی است که تصمیم دارد نقطه ای کانونی بسازد که همه توجهات به آن جلب گردند و به طور خلاصه بهتر است بگوئیم که طراح دائما با شکل بازی میکند.اگر ترتیب کاشت گیاهان با شکل ساختمان ویلا همخوان نباشد، بیننده به محض ورود متوجه این کاستی میگردد که ساختمان با سقف کج و دو طرفه شیروانی گیاه کروی افرا را قبول نمی کند و خواست آن سدروس مطبق است.چرا بیننده مایل به مقایسه یک گیاه مینیاتوری بنسائی شده با یک درخت تنومند است و دائما به دنبال اینگونه تضادها می گردد؟مگر نه اینکه همه به شکل مربوط می شوند.پس شکل عبارتست از کلیه عناصر تشکیل دهنده باغ.
کوه،دشت و جنگل و شهر و جاده فضای پیرامونی باغ را تشکیل می دهند.ترکیب بندی هندسی باغ نیز بر گرفته از همین فضا است که باغ را احاطه کرده است.برای مثال در ساختن گذرگاه باغ شاید نظر شما بر این باشد که بیننده به محض ورود بدون اینکه اطراف خود را نگاه کند متوجه فضای شیک ویلا گردد،در اینجا خطوط منحنی و پیچ در پیچ گذرگاه کارساز نیست و دید عابر در پیچ و خمها متوجه رنگ و شکل دیگری خواهد شد و قطعاً باید جاده شما مستقیم باشد با یک ردیف درخت در اطراف گذرگاه که هم جهت را نشان دهد و هم مانعی برای دید اطراف باشد.مگر نه اینکه در این مطلب مهم باغسازی از شکل صحبت می کردیم.هویت و شناسنامه باغ در گرو شکل است.درحقیقت باغ یعنی بازی اشکال با همدیگر.گیاهان سوزنی برگ تیره مانند سرو و کاج خودشان را به شما نزدیک تر می کنند و در نتیجه باغ را خفه و کوچک تر جلوه می دهند.اگریک درخت افرا را در زمستان و تابستان از نظر بگذرانید تاثیرش بر بزرگترشدن باغ در زمستان و کوچکتر شدن آن در تابستان را مورو مطالعه قراردهید.پس یک چیز با دو شکل متفاوت دو اثر مختلف می آفریند.
یک درخت تنومند افرا با برگهای مسی رنگ خود در فصل پائیز چشمها را به طرف بالا می کشد و ارتفاع و حرکت را در ذهن شما زمزمه می کند اما بر عکس بید مجنون نگاه را به طرف پائین می کشد و سکون را به بیننده تداعی می کند و به همین علت است که بید مجنون را در کنار استخر کاشت می نماید تا دید به سکون استخر متوجه گردد.استخر سکون را به یاد شما می آورد اما همین آب اگر در فواره پخش گردد حرکت می آفریند هر دو آب هستند اما با دو شکل.
به کپه ای از درختچه هائی که به صورت فرد۳ و ۵ و ۷ کاشته شده اند نظر کنید ودر گوشه ای دیگر کپه های زوج را نگاه کنید،مسلماً اعداد فرد بهتر از اعداد زوج همدیگر را مدد می کنند و به ترکیب وحدت می بخشند.چرا با دیدن گذرگاهی که سنگریزه در آن فرش شده لطافت و نرمی را به خاطر می آورید اما با قطعات سنگ،سختی و خشونت؟چون دو شکل متفاوت از یک چیز هستند؟اگر حقیقت را بخواهید،بافت و رنگ و شکل و اندازه یک چیز هستند اما در چهار مرتبه و همه ندای توحید سر داده اند که توحید یعنی یکی کردن و یکی شدن.
تحلیل سایت_اقلیم
توجه به داده های اقلیمی از جمله :
جهت تابش خورشید در تابستان و زمستان به سایت،جهت دریافت نور مناسب جنوب و جلوگیری از نور نامطلوب متناسب با اقلیم.مثلا در تهران نور غرب نا مطلوب است.
جهت وزش بادهای غالب،باد مطلوب مانند نسیم دریا و باد نا مطلوب مانند بادی که از سمت کارخانه یا محیط های آلوده به سایت می وزد.مثلا در تهران باد غالب زمستانی از غرب است و نباید بازشوهای زیادی به آن سمت داشت.
منظره های خوب طبیعی
توجه به پتانسیلهایا نقاط ضعفی که اقلیم ایجاد می کند،مانندمسیر جریانهای آب سطحی ویا نوع پوشش گیاهی و شیب زمین از دیگر موارد است.مثلا در تهران دید به کوه یکی از منظره های خوبی است که اگر در سایتی دیده شود مناسب است که از آن بهره برد.
